Spyware – czym jest oprogramowanie szpiegujące i jak działa?

11 czerwca 2024

Spyware to jedno z najbardziej podstępnych zagrożeń, z jakimi muszą mierzyć się użytkownicy komputerów. To złośliwe oprogramowanie, które po zainfekowaniu urządzenia, potajemnie zbiera informacje o aktywności użytkownika, wykrada poufne dane, a nawet śledzi ruchy ofiary w świecie rzeczywistym. Jako eksperci z HackerU w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, chcemy podzielić się z Wami wiedzą na temat spyware oraz doradzić, jak skutecznie chronić swoją prywatność.

Czym jest oprogramowanie szpiegujące spyware?

Spyware to rodzaj złośliwego oprogramowania (malware), którego głównym celem jest zbieranie informacji o użytkowniku bez jego wiedzy i zgody. Po zainfekowaniu komputera, spyware działa w ukryciu, monitorując aktywność ofiary, przechwytujące dane i przesyłając je do osoby atakującej. Spyware może być wykorzystywany zarówno przez cyberprzestępców, jak i przez firmy do celów marketingowych czy rządy do inwigilacji obywateli.

Jak działa oprogramowanie spyware?

Spyware po dostaniu się do systemu, instaluje się bez wiedzy użytkownika i ukrywa swoje komponenty, aby uniknąć wykrycia. Następnie rozpoczyna swoją szpiegowską działalność, która może obejmować:

Aspekt działania spywareOpisZaawansowane aspekty techniczne
Instalacja i ukrywanieSpyware instaluje się na urządzeniu bez wiedzy użytkownika, często jako dodatek do innego, pozornie nieszkodliwego oprogramowania. Po instalacji ukrywa swoje komponenty, aby uniknąć wykrycia przez oprogramowanie antywirusowe.Wykorzystuje techniki rootkitów do ukrycia swojej obecności w systemie, modyfikując niskopoziomowe funkcje systemu operacyjnego lub tworząc ukryte partycje na dysku.
KeyloggingRejestruje każde naciśnięcie klawisza na klawiaturze, umożliwiając przechwycenie haseł, danych logowania i innych poufnych informacji wprowadzanych przez użytkownika.Może wykorzystywać zaawansowane algorytmy do analizy kontekstu wprowadzanych danych, np. rozpoznawania pól formularzy logowania.
Przechwytywanie zrzutów ekranuRegularnie wykonuje zrzuty ekranu, aby śledzić aktywność użytkownika na urządzeniu.Może być skonfigurowane do wykonywania zrzutów ekranu w odpowiedzi na określone działania użytkownika, np. otwarcie strony bankowości internetowej.
Monitorowanie aktywności onlineŚledzi odwiedzane strony internetowe i pobierane pliki, umożliwiając analizę zachowań i zainteresowań użytkownika.Wykorzystuje techniki deep packet inspection (DPI) do analizy ruchu sieciowego i identyfikacji odwiedzanych stron oraz pobieranych treści.
Skanowanie dyskówPrzeszukuje dyski w poszukiwaniu poufnych dokumentów, danych osobowych i innych wrażliwych informacji.Może używać zaawansowanych algorytmów do rozpoznawania wzorców i struktur danych, umożliwiających identyfikację i ekstrakcję poufnych informacji.
Aktywacja kamery i mikrofonuPotajemnie aktywuje kamerę i mikrofon urządzenia, aby szpiegować otoczenie użytkownika.Może implementować funkcje wykrywania ruchu lub analizy dźwięku, aby aktywować nagrywanie tylko w określonych sytuacjach.

Spyware może być instalowany na urządzeniach bez wiedzy użytkownika poprzez exploity, czyli programy wykorzystujące luki w zabezpieczeniach systemów. Niektóre rodzaje spyware, jak adware, wyświetlają niechciane reklamy, zmieniają ustawienia przeglądarki czy przekierowują na inne strony w celu generowania dochodów. A w niektórych przypadkach korzystają nawet z zasobów maszyny do kopania kryptowalut (karta graficzna).

– Maciej Cieśla, Head of Cybersecurity, HackerU Polska

Jakie zagrożenie może powodować spyware?

Skutki infekcji spyware mogą być poważne, zarówno dla użytkowników prywatnych, jak i dla firm:

  • Kradzież tożsamości i środków finansowych poprzez przechwycenie danych logowania do bankowości elektronicznej.
  • Naruszenie prywatności i poufności korespondencji, zdjęć, dokumentów.
  • Utrata cennych informacji biznesowych, tajemnic handlowych, danych klientów.
  • Możliwość szantażu i wymuszenia okupu za nieujawnienie wrażliwych informacji.
  • Wykorzystanie zdobytych danych do dalszych ataków, np. spersonalizowanego phishingu.

W jaki sposób można zostać zainfekowanym przez spyware?

Spyware rozprzestrzenia się podobnie jak inne typy malware:

  • Poprzez pobranie i instalację zainfekowanego oprogramowania z niezaufanych źródeł.
  • Przez odwiedzanie podejrzanych stron internetowych, zawierających exploity.
  • Na skutek kliknięcia w złośliwy link lub załącznik w wiadomości e-mail (phishing).
  • Poprzez pobranie cracka lub keygena do pirackiego oprogramowania.
  • Przez zainstalowanie darmowej, ale niechcianej aplikacji (oprogramowanie PUP).

Jak rozpoznać, że padłem ofiarą spyware?

Objawy infekcji spyware mogą być trudne do zauważenia, ponieważ program stara się działać w ukryciu. Niektóre niepokojące sygnały to:

  • Znaczne spowolnienie działania komputera i częste zawieszanie się systemu.
  • Pojawienie się nowych pasków narzędzi i wtyczek w przeglądarce.
  • Przekierowania na nieznane strony internetowe podczas przeglądania.
  • Wyskakujące okienka z reklamami, nawet gdy przeglądarka jest zamknięta.
  • Tajemnicze zmiany w ustawieniach przeglądarki i wyszukiwarki.
  • Nieoczekiwane wyczerpanie limitu transferu danych.

Jak usunąć spyware ze swojego komputera?

Jeśli podejrzewasz infekcję spyware, powinieneś:

  • Odłączyć komputer od Internetu, aby zapobiec przesyłaniu danych.
  • Uruchomić system w trybie awaryjnym.
  • Zaktualizować program antywirusowy/antyspyware i wykonać pełne skanowanie.
  • Usunąć wszystkie wykryte zagrożenia i podejrzane aplikacje.
  • Sprawdzić i usunąć nieznane rozszerzenia i paski narzędzi z przeglądarki.
  • Zmienić hasła do ważnych kont (poczta, bankowość, media społecznościowe).
  • Rozważyć reinstalację systemu w przypadku głębokiej infekcji.

Jak zabezpieczyć sprzęt, przed oprogramowaniem spyware?

Aby zminimalizować ryzyko infekcji spyware, warto stosować się do kilku zasad:

  • Korzystaj tylko z legalnego i aktualizowanego oprogramowania.
  • Pobieraj aplikacje wyłącznie z oficjalnych, zaufanych źródeł.
  • Unikaj klikania w podejrzane linki i załączniki z nieznanych źródeł.
  • Nie instaluj darmowych, niechcianych programów (PUP) przy okazji instalacji innych aplikacji.
  • Używaj silnych, unikalnych haseł do każdego konta i włącz uwierzytelnianie dwuskładnikowe.
  • Korzystaj z dobrego programu antywirusowego/antyspyware z aktywnym monitoringiem.
  • Regularnie aktualizuj system operacyjny, przeglądarki i inne aplikacje.

W HackerU doskonale zdajemy sobie sprawę, jak ważna jest edukacja w zakresie cyberbezpieczeństwa. Dlatego oferujemy kompleksowe szkolenia dla firm i osób prywatnych, podczas których omawiamy m.in. zagadnienia związane ze spyware i innymi rodzajami złośliwego oprogramowania. Nasi eksperci nie tylko przekazują niezbędną wiedzę teoretyczną, ale także uczą praktycznych umiejętności zapobiegania, wykrywania i usuwania cybernetycznych zagrożeń. Wierzymy, że poprzez podnoszenie świadomości i kompetencji użytkowników, możemy skutecznie chronić ich prywatność i wrażliwe dane przed coraz bardziej wyrafinowanymi atakami.