Keylogger – co to jest i jak działa? W jaki sposób można się zabezpieczyć?

Co to jest keylogger?

Keylogger to rodzaj złośliwego oprogramowania szpiegującego (spyware), które rejestruje każde naciśnięcie klawisza na klawiaturze komputera lub smartfona. Nazwa pochodzi od angielskich słów “key” oznaczającego klawisz i “logger” czyli rejestrator. Keyloggery mogą występować zarówno w formie programów, jak i urządzeń sprzętowych podłączanych między klawiaturą a komputerem. Choć samo pojęcie jest neutralne, to keyloggery są najczęściej wykorzystywane przez cyberprzestępców do wykradania poufnych danych.

Jak działa keylogger?

Keylogger po zainfekowaniu urządzenia działa w tle, rejestrując po cichu każdy wpisany znak na klawiaturze. Bardziej zaawansowane keyloggery potrafią nie tylko śledzić naciśnięcia klawiszy, ale także robić zrzuty ekranu, nagrywać ruch i kliknięcia myszką, a nawet przechwytywać dane z schowka. Zebrane w ten sposób informacje, takie jak loginy, hasła, numery kart kredytowych czy wiadomości, są następnie przesyłane do cyberprzestępcy. Keyloggery sprzętowe działają podobnie, tyle że są to fizyczne urządzenia wmontowane np. w klawiaturę.

Jakie zagrożenie może powodować keylogger?

Keylogger stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa i prywatności danych. Dzięki niemu przestępca może poznać każdy ruch ofiary na komputerze czy smartfonie i wykraść newralgiczne informacje takie jak:

• loginy i hasła do kont bankowych, portali społecznościowych, poczty e-mail
• dane osobowe jak imię, nazwisko, adres, PESEL
• numery kart kredytowych i dane do płatności online  
• prywatne wiadomości i dokumenty
• firmowe dane i tajemnice przedsiębiorstwa

Uzyskując dostęp do takich informacji, przestępca może dokonać kradzieży tożsamości, włamać się na konto bankowe, a nawet doprowadzić ofiarę do bankructwa czy zniszczenia reputacji.

W jaki sposób można zostać zainfekowanym keyloggerem?

Do infekcji keyloggerem najczęściej dochodzi poprzez:

• otwarcie załącznika w spamowej wiadomości e-mail 
• pobranie i instalację programu z niezaufanego źródła, np. pirackich kopii
• odwiedzenie zainfekowanej strony internetowej z exploitem 0-day
• podłączenie do komputera zainfekowanego nośnika USB 
• fizyczny dostęp przestępcy do naszego sprzętu i instalację keyloggera sprzętowego

Często do zainfekowania dochodzi bez wiedzy i świadomości użytkownika. Dlatego tak ważna jest czujność i ostrożność w sieci.

Jak wykryć keyloggera na swoim komputerze?

Choć trudne do wykrycia, istnieją pewne objawy wskazujące na ich obecność:

• Spadek wydajności komputera, częste zawieszanie się – keylogger zużywa zasoby, spowalniając system.
• Dziwne procesy w menedżerze zadań – podejrzane wpisy o nieznanej nazwie i dużym zużyciu zasobów.
• Samoczynne otwieranie stron internetowych – keyloggery często mają moduły adware lub przejmują kontrolę nad przeglądarką.
• Niespodziewane wylogowania z kont i zmiana haseł – przestępcy wykorzystują wykradzione dane do przejęcia kontroli nad kontami.
• Brak dostępu do menedżera urządzeń i edytora rejestru – zaawansowane keyloggery blokują te narzędzia, aby utrudnić wykrycie.
• Problemy z uruchomieniem antywirusa – keyloggery często próbują wyłączyć oprogramowanie antywirusowe.

Jeśli podejrzewamy keyloggera, warto przeskanować komputer dobrym, aktualnym programem antywirusowym oraz anty-malware. Większość keyloggerów programowych da się wykryć i usunąć w ten sposób.

Jak usunąć skutecznie keyloggera z komputera?

Aby pozbyć się keyloggera z komputera należy:

1. Odłączyć komputer od internetu, by uniemożliwić komunikację keyloggera z przestępcą.
2. Uruchomić komputer w trybie awaryjnym.
3. Zaktualizować system operacyjny, przeglądarkę i programy do najnowszych wersji.
4. Wykonać dogłębne skanowanie aktualnym programem antywirusowym i anty-malware.
5. Przywrócić system do wcześniejszego punktu przywracania sprzed infekcji.
6. Zmienić wszystkie hasła na silne, unikalne i włączyć dwuskładnikowe uwierzytelnianie.
7. Jeśli powyższe kroki nie pomogą, rozważyć reinstalację systemu operacyjnego.

W przypadku keyloggerów sprzętowych konieczna będzie fizyczna inspekcja sprzętu i usunięcie podejrzanego urządzenia.

Jak zabezpieczyć się przed keyloggerem?

Aby ustrzec się przed keyloggerami, warto stosować kompleksowe zabezpieczenia:

• korzystać z dobrego, aktualnego programu antywirusowego z ochroną w czasie rzeczywistym
• regularnie aktualizować system i wszystkie programy do najnowszych wersji
• nie otwierać załączników i nie klikać w linki z podejrzanych wiadomości e-mail 
• pobierać programy tylko z oficjalnych, zaufanych źródeł
• unikać odwiedzania stron z nielegalnym lub wątpliwym oprogramowaniem
• nie podłączać do komputera nieznanych nośników USB
• stosować silne, unikalne hasła i dwuskładnikowe uwierzytelnianie
• nie logować się do ważnych kont na niezaufanych urządzeniach
• zasłaniać kamerę internetową, gdy jej nie używamy
• regularnie robić kopie zapasowe ważnych danych

Warto też podnosić swoją świadomość na temat cyberzagrożeń i zachowywać czujność oraz zdrowy rozsądek w sieci.

Czy keylogger jest legalny?

Legalność stosowania keyloggerów zależy głównie od celu i okoliczności. Keyloggery są legalne, gdy:

• rodzice instalują je na komputerach swoich dzieci, by monitorować ich aktywność
• pracodawca instaluje je na służbowych komputerach, informując o tym pracowników
• właściciel komputera używa ich do rozwiązywania problemów technicznych
• służby porządkowe wykorzystują je za zgodą sądu do śledzenia przestępców

Swego czasu wirtualna klawiatura, za pomocą której wpisywało się hasło była swego rodzaju zmniejszeniem ryzyka przed keyloggerem. Bo skoro klawisze są przechwytywane to klikając przyciski na ekranie rzekomo nie zostaną one podsłuchane. Niestety, większość złośliwego oprogramowania szpiegującego posiada dodatkowe funkcje, które pozwalają oprócz przechwytywania klawiatury także przechwycić ekran ofiary, a nawet pozycję kursora myszki.

Maciej Cieśla, Head of Cybersecurity, HackerU Polska

Natomiast keyloggery są nielegalne, gdy służą do szpiegowania i kradzieży cudzych danych bez wiedzy i zgody monitorowanej osoby. Hakerzy instalujący potajemnie keyloggery na komputerach ofiar w celu wykradania haseł czy informacji finansowych łamią prawo i mogą podlegać surowym karom.

Podsumowując, keyloggery to groźne narzędzia cyberprzestępców, które pozwalają na szpiegowanie ofiar i kradzież ich wrażliwych danych. Aby uchronić się przed keyloggerami, trzeba stosować aktualny program antywirusowy, zachowywać czujność i ostrożność w sieci oraz dbać o podstawy cyberhigieny. W razie podejrzenia infekcji keyloggerem, należy jak najszybciej podjąć kroki w celu jego wykrycia i usunięcia.

W HackerU oferujemy profesjonalne szkolenia z cyberbezpieczeństwa zarówno dla firm, jak i osób prywatnych. Nasi eksperci nauczą jak skutecznie zabezpieczać systemy, wykrywać i reagować na cyberataki oraz budować kompleksową strategię ochrony. Dzięki zdobytej wiedzy i umiejętnościom, będziesz w stanie lepiej chronić siebie i swoją organizację przed keyloggerami oraz innymi zagrożeniami czyhającymi w cyberprzestrzeni. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się więcej o naszej bogatej ofercie szkoleniowej.